In gesprek met Ella Tacq en Gerdien Visser over de lerende beweging binnen PMTO:

‘Mooi om onderdeel te zijn van een groter geheel’

Directe feedback op wat een behandeling heeft opgeleverd. Zichtbare successen. Zelfvertrouwen voor ouders én therapeuten. Waardevolle input voor landelijk en internationaal onderzoek, dat vervolgens weer aanknopingspunten biedt voor verdere verbetering. Zo schetsen Ella Tacq en Gerdien Visser van Parent Management Training Oregon (PMTO) in een notendop de opbrengst van de lerende beweging binnen dit programma, dat door de SEJN-organisaties wordt uitgevoerd. 

Ella is hoofdopleider bij het PMTO-kenniscentrum Nederland. Gerdien is PMTO-supervisor, landelijk opleider en gedragswetenschapper. Samen lichten ze toe hoe iedereen binnen PMTO – van therapeut tot supervisor, en van opleider tot manager – samenwerkt aan effectiviteit. Hoe? Onder andere door een vast kwaliteitssysteem te hanteren en door consequent vragenlijsten in te zetten aan het begin en einde van een behandeltraject.

Doen we wat werkt?
Gerdien: ‘We willen weten of het werkt wat we doen. De vragenlijsten, zoals de CBCL en OBVL, geven ons waardevolle informatie over het gedrag van kinderen en de impact van de behandeling. Die data zorgt ervoor dat we gericht kunnen evalueren en verbeteren.’

Ella: ‘Al bij je sollicitatie als PMTO-therapeut komt op tafel dat vragenlijsten een standaard onderdeel zijn van hoe je werkt. Ook het opnemen van de sessies op video hoort erbij. Het terugkijken van de opnames gebeurt op systematische wijze, zodat iedereen op dezelfde manier kijkt. Deze elementen zijn een belangrijk onderdeel van het kwaliteitssysteem van PMTO.’

Kleine actie, grote impact
Gerdien: ‘Op individueel behandelniveau is deze werkwijze erg waardevol. Aan het begin geven de lijsten herkenning en erkenning aan ouders. Daarnaast kunnen de resultaten aanscherping geven aan de hulpvraag en de gestelde doelen. Het werken met vragenlijsten vergroot het zelfvertrouwen van zowel ouders als therapeut doordat de effecten van een behandeling zichtbaar worden. Ouders zitten vaak op het puntje van hun stoel als de therapeut de uitkomsten van de vragenlijst met hen bespreekt. Zeker bij de eindlijst ontdekken ze welke stappen ze gezet hebben. Dat zorgt voor zichtbare successen, die ook bekrachtigend werken voor de therapeuten.’

Ella: ‘Door de inzet van vragenlijsten krijg je direct inzicht in hoe het gaat op alle niveaus. Van de resultaten per team en organisatie tot: hoe doen we het in Nederland? Dat stelt ons in staat om snel bij te sturen. Soms pak je een klein verbeterpunt op waarmee je een groot verschil maakt. Als voorbeeld: in een team bleek dat het uitzetten van de eindlijsten nog wel eens vergeten werd. De vraag was: hoe krijgen we dat percentage omhoog? De oplossing was om het bij elke supervisie op de agenda te zetten. Alleen het begrip ‘eindlijsten’ noemen, bleek al genoeg om hier een positieve verandering in te brengen.’

Wetenschappelijk onderzoek
Gerdien: ‘Naast het gebruik van data voor het identificeren van directe verbeterpunten, benutten we de gegevens die we in de praktijk verzamelen ook om wetenschappelijk onderzoek te doen naar de effectiviteit van PMTO. Dit onderzoek gebeurt zowel nationaal als internationaal, samen met landen zoals de VS. Zo blijven praktijk en onderzoek elkaar voeden en aanvullen.’

Ella: ‘We zijn nu bezig met onderzoek waarbij we gezinnen langere tijd blijven volgen. Hoe gaat het na 1, 5 en 10 jaar? Deze studie onderzoekt de langetermijneffecten van PMTO bij gezinnen in Nederland.’

Gerdien: ‘We zien dat de therapeuten de verbinding tussen praktijk en wetenschap inspirerend vinden en daar enthousiast over zijn. Met hun werk dragen ze rechtstreeks bij aan PMTO en de effectiviteit ervan. Het is mooi om onderdeel te zijn van een groter geheel.’

3 TOPS uit de PMTO-praktijk van Ella en Gerdien:

• Benadruk het belang van vragenlijsten, en laat zien wat het werken ermee oplevert.
  Gerdien: ‘Het is superleuk om te weten wat het effect is van de behandeling. Dit geeft zowel therapeuten als ouders zelfvertrouwen. Ook is het stimulerend om te weten dat je onderdeel bent van een groter geheel: de data vloeien weer terug naar nationaal en internationaal onderzoek, zodat we samen het programma steeds beter maken.’
• Zorg voor een sterke structuur, en hou daar goed aan vast.
  Ella: ‘PMTO kent een jaarlijkse kwaliteitscyclus, waarbij we data uit vragenlijsten systematisch verzamelen en analyseren. Elk jaar zetten we deze informatie om in een landelijke factsheet, die we bespreken met opleiders en supervisoren. Daarna vertalen we dit door naar factsheets voor elke organisatie, zodat teams en management concrete acties kunnen ondernemen op basis van de resultaten. Een succesfactor hierbij is dat we op alle niveaus hetzelfde doen: ‘elephants all the way down’.’
• Bevorder een cultuur van ‘met elkaar’.
  Ella: ‘Voor het vasthouden van de structuur en werkwijze heb je de kracht van ‘met elkaar’ nodig. Bij PMTO zijn alle verschillende plekken en niveaus met elkaar verbonden; ze voeden elkaar over en weer. Daardoor weet iedereen: we doen het samen.’